Er is Vin du France, IGP en AOP in Frankrijk. Wist je ook dat AOP zijn bakermat heeft in Portugal.

‘Ik haal wel even wat te drinken in de bar’, zei ik op een warme, zonnige avond op onze hotelkamer in Lissabon. We hadden net heerlijk gegeten in een klein, Portugees visrestaurant vlak achter het hotel. Onze 6 maanden oude baby lag nu tevreden te slapen want het lopen door de stad in de brandende zon was toch redelijk vermoeiend geweest. Dus dat Lief en ik op de kamer moesten blijven, was eigenlijk helemaal niet zo erg. Dan maar snel een biertje en een glas wijn halen en dan met de benen omhoog naar de herhaling van de Vuelta d’Espagna kijken. Dat snel in dit geval betekende dat ik bijna een uur weg zou blijven had ik niet bedacht.

Ik denk wel dat ik hier hand in eigen boezem moet steken, want op de vraag wat voor een wijn ik wilde is het misschien niet zo handig om te antwoorden dat je erg benieuwd bent naar wat de barman jou adviseert. Deze barman, laten we hem Fernando noemen, was een zeer enthousiaste man die mij in een uur zoveel wijzer heeft gemaakt over Portugese wijn, dat ik bijna vergat dat Lief nog op een koud biertje zat te wachten….

Eerst kreeg ik een witte Vinho Verde te proeven, maar niet eentje zoals ik deze in Nederland wel eens gedronken heb. Deze was rond en mollig en was duidelijk meer ontwikkeld. De wijn was gemaakt van de Loureiro druif. Deze druif groeit bijna alleen nog maar in Minho, de regio waar Vinho Verde gemaakt wordt, en in Galicie (Spanje). Het geeft een frisse, crispy wijn met een mooie complexheid. In wijnen gemaakt van Loureiro ontdek je aroma’s van sinaasappelbloesem, appel en perzik.

De volgende wijn die ik te proeven kreeg was een Douro tinto (Monte Cascas 2012). In de neus veel hout, kruiden en rood fruit. Een wijn met frisse zuren en soepele tannines. Al met al een prettig wijn om te drinken. De Douro is een rivier die vanuit Spanje (als Duero) Portugal in stroomt en via de havenstad Porto de Atlantische Oceaan in. In de vallei staan wijnranken op zeer steile hellingen en er wordt zowel witte als rode wijn geproduceerd. Douro is ook de regio waar Porto ligt, dat bekend staat om de Port. Fernando vertelt gretig hoe Port aan de basis heeft gelegen van het AOP systeem dat we kennen uit Frankrijk. In de tweede helft van de 18e eeuw was er een snelle groei in de handel tussen Portugal een Engeland. De Engelsen ruilden Port uit Portugal tegen textiel uit Engeland. Daar was in die tijd in Portugal een tekort aan. Je kunt je voorstellen dat in die jaren flink geld verdiend werd aan deze handel en dat daardoor fraude op de loer lag.
Langzaam maar zeker werd er ander fruit (bijvoorbeeld vlierbessen) gebruikt om wijnen van slechte kwaliteit meer kleur te geven en om zo de illusie te wekken dat het wijn van een hoge kwaliteit betrof. Dit leidde uiteindelijk in een overproductie van druiven in de Douro vallei. Marquis de Pombal, premier van Portugal, heeft hier een einde aan gemaakt door in 1756 een bedrijf op te zetten om de handel in Port te reguleren, het Real Companhia.

Tegelijkertijd heeft hij zowel de regio waar Port gemaakt wordt afgebakend als een uitgebreide classificatie van de wijngaarden gemaakt. Tevens heeft hij ook de vinificatie laten vastleggen. Alleen de beste Port wijnen hadden toestemming om geëxporteerd te worden, de mindere wijnen bleven in Portugal. Deze draconische maatregelen resulteerden in een sterk verbeterde kwaliteit Port en in hernieuwde groei van de business. Dit alles is de basis voor het AOP systeem zoals we dat vandaag de dag kennen.
Maar goed, na deze hele verhandeling kwam Fernando tot de conclusie dat hij mij nog niet had verteld wat het verschil is tussen en Ruby, Tawny en LBV Port. Terwijl hij zijn verhaal begint, schenk hij een proefglaasje Tawny 10 Yrs old in en wordt het biertje voor Lief nog maar eens van een schuimkraag voorzien. Ik maak op dat moment de voorzichtige inschatting dat dit nog niet de laatste schuimkraag is. De praatgrage Fernando begint zijn uitleg over Port in het verschil in kleur tussen een Ruby en een Tawny. Een Ruby Port is robijnrood en Tawny is meer bruinrood. Fernando heeft een duidelijke voorkeur voor Late Bottled Vintage port aangezien hij met enige afkeur benadrukt dat een Tawny van zeg 10 jaar oud een mix is van portwijnen met verschillende leeftijden om zo op het gemiddelde van 10 uit te komen. Bij de opmerking dat er ook altijd wat Ruby bij gaat voor de fruitigheid, trekt hij heel symbolisch zijn neus op. Late Bottled Vintage (LBV) daarentegen is portwijn die voor 100% komt uit het jaar dat op de fles staat. Bij het, voor de tweede maal, aanvullen van de schuimkraag op het biertje van Lief (die zich nu wel zal afvragen wie ik ben tegengekomen), springt Fernando van de port op de bubbels.
Of ik ooit Portugese mousserende wijn heb geproefd. Nee, antwoord ik, waarmee ik het doodvonnis teken voor de hernieuwde schuimkraag op het biertje. In gedachte zie ik Lief al in slaap gevallen na de finish van de Vuelta, nog smachtend naar de koude biertje dat ik beloofd had om snel te gaan halen. Laat ik deze interessante les Portugese wijn maar eens diplomatiek proberen te gaan afsluiten, alhoewel ik hier wel in een gewetenskwestie beland. Ik moet toegeven; de mousserende rosé wijn (Murganheiro rose bruto) die voor me ingeschonken is heeft een fijne mousse, een prettige frisheid en is mooi in balans.

Ik concludeer dat ik eigenlijk helemaal niet zoveel van Portugese wijn afwist en dat ik, wanneer ik terug in Nederland ben, meer naar Portugese wijn uit te kijken. Als klap op de vuurpijl mag ik een boek lenen, voor de dagen die nog resteren in Lissabon, dat volledig gewijd is aan de wijnen uit Portugal.
Dan tapt Fernando een vers koud biertje voor Lief en schenkt voor mij een vol glas van de mooie Vinho Verde in die ik als eerste geproefd heb. Op de kamer aangekomen ligt zoon nog tevreden te slapen en is Lief heel erg blij om mij te zien, wat zou kunnen omdat ik in mijn rechterhand dat lang verwachte koude biertje heb. Ik probeer hem een beknopte versie van Fernando’s verhaal te geven en zeg dat ik de volgende morgen toch even een foto wil maken van het standbeeld van de Marquis de Pombal dat op de rotonde naast het hotel staat.

Ineens heeft een ogenschijnlijk willekeurig rotonde een totaal andere lading gekregen.

Tatiana Klompenhouwer
Aankomend Vinoloog en eigenaar Tatiana Wijn en Advies