Napjesdrager is een raar woord, maar het verduidelijkt veel als ik U vertel dat dit een Nederlandse familienaam is van onze goeie ouwe eik.

De eik behoort tot de napjesdragersfamilie of in het Latijn Fagaceae. Een groep bomen waarvan de vruchten (eikels) een napje hebben. Nu is de Latijnse naam voor elke eik Quercus.

O.K,… lekker belangrijk zult u denken!
Wij Nederlanders zijn een nuchter volk, maar de Fransen niet!

Zij zijn erg druk met het kiezen van de juiste eik voor de wijntonnen die gemaakt worden.

Kijk nu wordt het interessanter, want wijn gaat ons allen aan! Die eikenhouten vaten waarin onze wijn ligt te rijpen is essentieel om tot de verfijnde wijn te komen met de juiste aroma’s en tannines van vanille, kruidnagel, karamel, en rook die ze geven.. Die aroma’s zijn uitermate belangrijk voor het verkrijgen van de juiste wijn en waar de viticulteur zijn boterham mee moet verdienen.

Frankrijk is één van de grootste producenten in de wereld wat betreft wijn, maar de concurrentie ligt op de loer! Amerika, Zuid-Afrika, Hongarije, Argentinië, Australië en noem maar op, voeren een hevige strijd om de Franse wijn te imiteren. Soms lukt dat of wordt het benaderd, maar identieke kwaliteit is onmogelijk en dat komt maar door een paar factoren die zeer belangrijk zijn in de productie van wijn!

Helaas is Frankrijk ooit vergeten om patent aan te vragen op nagenoeg alle wijn varieteiten die origineel alleen uit Frankrijk komen. Enkele voorbeelden zijn Bordeaux wijnen en de Chardonnay, Shiraz enz. enz. enz. Dom zul je zeggen, maar het is niet anders!

Dat resulteert in Australische Chardonnay en Argentijnse Sauternes! Wijnen die goed drinkbaar zijn, maar vaak niet op kunnen tegen de Franse varianten.

Op bovenstaande foto’s ziet u drie eikenblaadjes: van links naar rechts Quercus Robur (LB), Quercus Petreae (RB) en Quercus Alba (hiernaast). Ja, nou en?

Franse wijnvaten worden van het hout gemaakt van de Quercus Robur en in mindere mate van de Quercus Petreae. Daarentegen worden Amerikaanse wijnvaten voor het merendeel gemaakt van de Quercus Alba, dit omdat deze soort meer voorkomt in het oosten van de VS dan de Quercus Robur.

De Amerikanen zijn helemaal niet gek en de liefde voor wijn is ook bij hen erg groot. Maar helaas: de kwaliteit van de meeste wijn die de Amerikanen in hun eikenhouten vaten laten rijpen is niet te vergelijken met de Franse en dat komt door het gebruikte hout.

Dus koopt de VS hout van de Quercus Robur, verscheept dit naar de VS en maakt daar wijnvaten van. Nu zul je denken: probleem opgelost. Niets is minder waar, het smaakte nog steeds niet hetzelfde als de Franse.

Franse wetenschappers zijn natuurlijk ook erg druk met deze materie en zijn constant op zoek naar het juiste effect en invloed die het rijpen op eikenhout heeft op de wijn! Nu zijn de Fransen in staat om de juiste locatie te vinden waar de Eik is gegroeid en in wat voor omstandigheden.

Want fraude komt hier om de hoek kijken: omdat eikenhout van de Quercus Robur erg duur is, wordt er eikenhout uit Oost Europa (o.a. Hongarije) gehaald om vaten te maken en dat is geen waarborg voor het juiste effect. De wetenschappers sporen deze fraude op door speciaal onderzoek te doen: ze nemen monsters van onderdelen van het wijnvat (en dat zijn 45 verschillende delen van een wijnvat!) en ze traceren en identificeren op deze manier de soort en herkomst. Belangrijk, want een wijnvat is duur: tussen de € 600 en € 850 en dat is een grote kostenpost!

Dat deze industrie zo belangrijk is blijkt uit het feit dat in 1669 een zekere Jean-Baptiste Colbert, secretaris van de Marine onder Lodewijk XIV, een speciaal bosbouwprogramma lanceerde voor de oorlogsschepen tegen Engeland.

De eiken die werden aangeplant werden gigantische bomen met superieure en betrouwbare aromatische componenten die zeer geschikt zijn voor de fabricage van het wijnvat. De oorlog tegen Engeland was niet zo’n succes!

Een “Tonnellerie” is een bedrijf dat wijnvaten maakt. Er is b.v. een tonnellerie uit Bordeaux die het beheer heeft over een eikenbos waarmee ze 350 jaar vooruit kunnen om een productie te halen van een half miljoen vaten per jaar met een omzet van
€ 332.000.000 (332 miljoen euro)!

Nog even terug naar de Amerikaanse eik: de Amerikaanse Quercus Alba wordt gedroogd in de oven, terwijl de Franse eik lange tijd in de buitenlucht gedroogd wordt!
Dus de VS zijn op zoek gegaan naar vergelijkbare klimatologische omstandigheden als die van de regio Bordeaux. En warempel die vonden ze in Cuba en in de staat Missouri in de VS. Dus is er een bosbouwprogramma gestart in Amerika met de Quercus Robur.

De veeleisende wijnmakers zoeken naar vaten met een nauwkeurige aromatische profiel.
Het is echt een manier om waarde toe te voegen en daarom wordt geadviseerd om de Amerikaanse eik in de Verenigde Staten te houden, de Frans eiken in Frankrijk en de Hongaarse eik in Hongarije.

Taransaud voor de Franse, Canton voor de Amerikaanse, en Kadar voor Hongaarse. Het Canton-programma wordt aangeduid met “American Tradition, Franse know-how” Het geheim van de napjesdrager is nu dus bekend!

Daar komt nog bij dat de Amerikaanse eik gebruikt wordt voor wijnen met een snelle omzet en Franse eik voor de echte bewaarwijnen.

Locatie en soort van de eik is eigenlijk het paspoort van de wijn, wat tot uiting komt in blindproeverijen en klinkt als een handschoen die voorzichtig op de grond wordt gelegd!

Jean van Bommel

Hier nog een video…