Categorie archieven: column karen

Column – Karen Haanstra – april werd een wijn- en azijnmaand

Fontaine des Joncs

Wijn en azijn, ze hebben iets met elkaar te maken. Wijnbouwer Karen Haanstra uit de Corbiéres weet er alles van!

Eerst de wijn: April was nat, precies zoals het hoort. Geregeld viel er water.
Geen stortbuien, die je zompend in de wijnvelden doen strompelen, maar wel zo nat dat er diepe tractorsporen in de grond achterblijven. De zon maakt van die aangedrukte aarde een korst van betonsterkte, waar geen ploeg doorheen te krijgen is. Dus wordt er niet geploegd.
Er was genoeg ander werk, zoals het uitdunnen van de twijgen van de jonge aanplant.
Op de foto ziet u het resultaat van mijn -nogal drastisch- ingrijpen: van die bos twijgen mogen er maar vier overblijven!

april 2014 marselanRRRRapril 2014 marselan aprésRRRR

Het leek me leuk dit jaar mijn vakantiegasten te trakteren op een mooi flesje wijnazijn. Want azijn, daar heb ik best veel van. Niet dat al mijn wijn in de schuur aan het verzuren is.

Nee, hier op het platteland leven we met de regel dat je iets niet weggooit wat nog bruikbaar is.
Een soort anti-consumptie aktie dus, tegen een maatschappij, die wil dat alles maar een kort bestaan heeft, zodat we alsmaar meer moeten kopen. Consumeren, dat is de motor van de huidige economie.
Niet dat ik de economie wil doen stranden met mijn azijnproduktie, maar flessen met een restje wijn -ik geef toe, die zijn zeldzaam- worden leeggekiept in een grote glazen stolpfles, inhoud 20 liter.
Een familiestuk, geërfd van mijn overleden schoonmoeder, die hem weer kreeg van haar moeder.
In die stolp ligt “la mère”, een kwabberige substantie, die het meest lijkt op een aangespoelde kwal op het Noordzee-strand. Donkerrood gekleurd door de wijn. En die kwab zorgt ervoor, dat wijn omgezet wordt in azijn. Dat doet die dus al tientallen jaren, dus in theorie moet in mijn azijn een homeopatische dosis wijn van 50 jaar oud te vinden zijn.

Ik ben dus best trots op mijn azijn, zo trots dat ik een paar jaar geleden een stuk van de “mère” heb afgesneden en daarmee een tweede stolpfles aan de gang kreeg.
Bij gebrek aan restjes wijn, gebruik ik bodempjes wijn uit de vaten, die overblijven na het op fles zetten. Dat vult wat sneller. Ik ben nu de trotse eigenares van 40 liter azijn.
En omdat het een dag van “je-kunt-niks-buiten-doen” weer was, besloot ik de helft van de azijn uit de stolpflessen te tappen, te filteren en op fles te zetten. Met een leuke etiketje erop is het een gewaardeerd kado voor kookgekken.

Want mijn azijn is stevig, je kunt gerust “corsé” zeggen.
En hier in het zuiden wordt rijkelijk azijn gebruikt: in de vinaigrettes, maar ook in stoofgerechten. Dat gaat niet per lepel, maar per glas, heeft mijn schoonmoeder mij geleerd. En als je dat maar lang genoeg laat sudderen, krijgt je iets heerlijks op tafel. Dus werd een eerste emmer azijn getapt. Daarmee moest ik de trap op, richting keuken (ik woon niet gelijkvloers) waar ik met een zeef en een keukendoek een filter had gefabriceerd.

Ik lette goed op mijn emmer, want de trap was nog wat nat van de laatste bui. Soms doe je zo je best goed op te letten, dat je hoofd- en bijzaken door elkaar haalt: er gutste niets over de rand van de emmer, daarentegen zette ik mijn voet niet goed op de trede. Ik verloor mijn evenwicht en wilde de kostbare inhoud van de emmer redden door die voor me uit te houden, waardoor ik nog meer mijn evenwicht verloor. Het resultaat was spectaculair….de inhoud van de emmer stortte zich over me leeg, en gleed tegelijk met mij over de traptreden naar beneden, waar ik dus uitgestrekt eindigde in een grote plas azijn! Ik ben vast de enige ter wereld, die zich op deze manier met azijn douchte.

Een record dat ik op dat moment liever niet wereldkundig gemaakt zag. Het liep tegen de tijd dat mijn partner thuis zou komen. Kleren uit -nee, dat deed ik niet buiten op de trap- en in de wasmachine. Douchen en een pleister op de knie (ik kan zeggen dat mijn azijn een goede antiseptische werking heeft, de wond genas voortreffelijk). Daarna als de wiedeweerga de trap schoonmaken, de plas wijn verdunnen en naar het grind vegen. Zo op het oog niets te zien, maar ik was vergeten dat azijn een sterke geur heeft. Het hoongelach van mijn partner en zoon werd me dus niet bespaard.
De azijnoogst is mager dit jaar. En ik stond de volgende dag weer in het veld, dat is veiliger.

Karen Haanstra is wijnbouwer in Fontjoncouse, Corbières in Zuid-Frankrijk. Onder de naam “Fontaine des Joncs” produceert zij wijnen van o.a. de Syrah, Carignan en de Chardonnay-druif. De wijnen van Fontaine des Joncs zijn in beginsel alleen in Frankrijk verkrijgbaar, echter op de site van Fontaine des Joncs kunt u HIER informeren naar de verkrijgbaarheid van de wijnen in Nederland.

Ed
Reageren? Mail naar me.

Je kan ons volgen via mail, facebook, twitter of google+!

Column – Karen Haanstra – maart roert zijn staart

Karen Haanstra

De grillige natuur beheerst het werk op de wijngaard van Karen.

In maart doet het voorjaar haar intrede. Dit jaar dus niet; het voorjaar was er al in februari.
Maar de maartse buien waren er wel, en volop.
Een stralend blauwe lucht die in een mum van tijd verduisterd wordt door grijze wolken, regen die er tien minuten lang uit klettert, en daarna weer een stralend blauwe lucht.
Slechte tijden duren nooit lang in maart: daar wordt een mens optimistisch van.
Na een serie van zulke buien raakt de grond goed doorweekt en dat is nodig, na een droge winter. De planten genieten van die verfrissende douches en het natte voeten-weer: ondergronds breidt hun wortelstelsel zich uit, en bovengronds verschijnen stengels, blaadjes en bloemetjes.
Wij genieten ook, maar niet vanwege de douches en natte voeten.

Hier in de Corbières regent het in het late najaar en in het vroege voorjaar. Daarna is het de hele zomer droog, en moeten de druivenstokken steeds dieper in de grond naar vocht zoeken.
Wanneer je oude stokken hebt, gaan die wortels wel meer dan zes meter naar beneden.
Volgens de wetenschap zorgt dit ervoor dat dieper gelegen mineralen en andere elementen worden opgenomen, die weer terug te vinden zijn in de smaak van de wijn. Om eerlijk te zijn, het lukt mij niet dat te proeven. Komt misschien ook omdat ik opgegroeid ben met melk en kaas, en pas later leerde van wijn te genieten.

Het regent echter zo regelmatig, dat de grond niet meer geploegd kan worden. Een prachtig tapijt van onkruid spreidt zich tussen de rijen uit. Dat groeit fijn door, terwijl wij wachten tot de bodem wat indroogt. Maar we klagen niet, ook voor de druiven kan het niet beter, wat het weer betreft.

Fontaine des Joncs licht ploegen

We verwachten dat de nieuwe aanplant, Marselan, dit jaar een kleine oogst gaat geven.
En dus moeten ook de bovenste draden aangebracht worden. Er is altijd wel werk te vinden.
Dus in plaats van ploegen, glibberen we door de rijen, om totaal 5 kilometer draad door de gaatjes in de ijzeren stokken te rijgen.

Voordat we gemotoriseerd naar buiten kunnen, wordt er -tijdens regenbuien- in de schuur geklust aan het mechanisch materiaal. Dat heeft hier nogal te lijden, met hellend terrein vol keien.
Er moet het nodige vervangen en hersteld worden. Mijn partner demonteert onderdelen, die bij mij in de auto worden gelegd. En ik mag ermee naar Narbonne, op zoek naar vervangend materiaal.
Elk merk heeft zijn eigen onderdelen, dus zo doe ik die dag diverse agrarische bedrijven aan.
En natuurlijk worden er meer vragen gesteld dan ik aan antwoorden heb op het summiere -door mijn partner- geschreven briefje.
Dankzij oude rekeningen (dat is wel een voordeel van informatica, er gaat niets verloren) en onderdelenlijsten worden er oplossingen gevonden. Ik krijg een deel van het materiaal mee en een deel staat op een bestellijst, met twee weken hebben we de rest. Dat wil overigens niets zeggen, heb ik met de jaren geleerd, tijd is hier slechts een indicatie en geen harde afspraak.
Dus we mogen blij zijn wanneer we ze met een maand hebben. Maar het werk kan niet een maand wachten, dus worden de ontvangen onderdelen gemonteerd. Met ijzerdraad, in afwachting van de andere onderdelen -mijn partner is een vindingrijke, doch zeer basale reparateur- wordt de boel rijklaar gemaakt.

Fontaine des Joncs Zo begint eind maart het licht ploegen van de velden, een biologische manier om het onkruid in toom te houden, én een weldaad voor de druivenstokken.
De stokken staan netjes gesnoeid in het gelid in de mooie losgewoelde aarde, als dappere soldaatjes klaar voor hun werk.
En eind maart ontdekten we al de opgezwollen knoppen. Nog even, en het eerste blaadje verschijnt voorzichtig. Dat is voor mij het echte begin van een voorjaar, wanneer een nieuwe cyclus van groei en vruchtvorming wordt ingezet…

Karen Haanstra is wijnbouwer in Fontjoncouse, Corbières in Zuid-Frankrijk. Onder de naam “Fontaine des Joncs” produceert zij wijnen van o.a. de Syrah, Carignan en de Chardonnay-druif. De wijnen van Fontaine des Joncs zijn in beginsel alleen in Frankrijk verkrijgbaar, echter op de site van Fontaine des Joncs kunt u HIER informeren naar de verkrijgbaarheid van de wijnen in Nederland.

Ed
Reageren? Mail naar me.

Je kan ons volgen via mail, facebook, twitter of google+!

Column – Karen Haanstra – Het voorjaar begint vroeg

Fontaine des Joncs

Er is weer een hoop te doen, zowel in als om de wijngaard van Karen.

Februari, de maand dat je de kachel stookt en buiten in een warme jas de noordenwind trotseert.
Vergeet het dit jaar maar, ‘s-middags kon je in een T-shirt naar buiten!
Het kan niet mooier voor het buitenwerk, er moeten namelijk nog 6.000 stokken Grenache gesnoeid worden. Maar, snoei je met warm weer, dan slaan ze op hol en botten ze te vroeg uit.
Zul je zien dat er in maart nog vorst komt, dat alles dood vriest en je de oogst gedag kunt zeggen.
We durfden de snoei dus niet aan. Het is te vroeg voor ploegen, al komt het onkruid goed op gang.
Dus bedenkt mijn partner dat de sloten rondom de velden opgeschoond moeten worden. Dat is al jaren niet gebeurd, en dat is te zien. Takken die overdwars groeien, braamstruiken van twee meter, bremstruiken en boompjes die overal op zijn gekomen.

febr 2014 sloot zonder snoeiRRfebr 2014 sloot na snoeiRR
(Op de afbeeldingen zie je de sloot voor de snoei en de sloot na de snoei)

Ik word “uitgerust” met een klein kapmes, diverse snoeimessen, een hark en een hooivork. En knippen, snoeien en harken dat het een lieve lust is.
Mijn partner is met de motorzaag in de weer. Boom na boom gaat om…

Dat vind ik vreselijk. Ik word gerustgesteld: “Er staat nog genoeg stam, dan botten ze opnieuw uit. Over vijftien jaar hebben we er weer hout van”.
“En is het hier dus opnieuw een jungle”, zeg ik tevreden.
Al is dat best jammer, we hebben nu een beschaduwde picknickplaats van 200 meter lengte.
Ik breng de “kachel-klare” stukken van 60 centimeter -uit het zicht- samen.
Uit het zicht, want helaas zijn ook op het platteland je eigendommen niet meer veilig. Dat ontdekten we een paar jaar geleden, toen onze bult -keurig gesorteerde- gerooide wijnstokken in een paar weken tijd zodanig slonk, dat er voor ons weinig bruikbaars overbleef voor de wintermaanden.

Behalve dus brandhout houden we er grote takkenbulten aan over, die opgeruimd moeten worden. Anders gaan deze, bij overvloedige regen, als stuwdam fungeren.
Tot voor een paar jaar was het simpel: je stak ze in de brand (behalve in de zomer, wanneer er vanwege de droogte teveel brandgevaar is) en opgeruimd staat netjes.
Toegegeven, dat liep wel eens uit de hand.
Mijn partner herinnerde zich enorme rookwolken in de buurt van een veld van hem. De buurman had een sloot willen uitbranden, maar dat was wat meer geworden dan gepland: de hele helling stond in lichte laaie!
Dus partnerlief op de tractor richting plek des onheils, waar inmiddels de brandweer al aan het werk was. Plus de gendarme, die hem prompt op een ondervraging trakteerde.
Van wie het veld was, en hij antwoordde naar waarheid “van mij”.
Het heeft nog heel wat moeite gekost de gendarme ervan te overtuigen dat hij de boel niet had aangestoken. Buurman was er natuurlijk allang tussenuit geknepen…

Fontaine des Joncs Grenache

Je moet nu je brand administratief regelen. Dus van tevoren aanvragen met uittreksels van het kadaster erbij waarop je tekent op welke plek je een bult in brand steekt en vooraf de brandweer en gemeente inseinen. Prima, want als het uit de hand loopt, is de schuldige makkelijker te vinden. Tenminste, ingeval de dader het administratieve traject in is gegaan.
Maar dat regelen is praktisch ondoenlijk, want vuur maak je op windstille dagen. Hoe regel je dat administratief? We melden onze brand op een windstille dag. Niks geen contact vooraf met de brandweer, de vlam ging er gelijk in. En alle takkenbulten verdwenen in metershoge vuren.
Met haar als stro (ik was soms wat te dicht bij het vuur) en onder de schrammen (ik had me te enthousiast met snoeischaar in de braamstruiken gestort) en roetvegen over het gezicht en kleding, breng ik na afloop het hout naar huis.
En dan denk ik aan de van top tot teen verzorgde vrouwen in damesbladen, en vraag me af of ik echt wel een soortgenoot van hen ben…

Mooi gestapeld ligt het hout inmiddels onder het afdak in te drogen. Eind van de maand werden de lucifers ingeruild voor het snoeimes: die 6.000 Grenache-stokken zijn inmiddels ook gesnoeid!

Karen Haanstra is wijnbouwer in Fontjoncouse, Corbières in Zuid-Frankrijk. Onder de naam “Fontaine des Joncs” produceert zij wijnen van o.a. de Syrah, Carignan en de Chardonnay-druif. De wijnen van Fontaine des Joncs zijn in beginsel alleen in Frankrijk verkrijgbaar, echter op de site van Fontaine des Joncs kunt u HIER informeren naar de verkrijgbaarheid van de wijnen in Nederland.

Ed
Reageren? Mail naar me.

Je kan ons volgen via mail, facebook, twitter of google+!

Column – Karen Haanstra – zoek de Chardonnay….de wijn komt naar Nederland!

Fontaine des Joncs

Witte druiven in een veld met Syrah en wat komt er allemaal bij kijken voordat de wijn op transport gaat. Vandaag in de hilarische column van Karen.

In januari ging er wijn van Fontaine des Joncs naar Nederland.
Die eerst nog gebotteld moest worden. Ben je een middelgroot wijnbedrijf, dan laat je een vrachtauto komen. Daaruit wordt alle apparatuur in je schuur geïnstalleerd. Je trommelt een tiental mensen op en in één dag heb je tienduizend flessen wijn op pallets staan. Maar voor een partij van 1500 flessen overschrijden de kosten van de vrachtwagen de prijs van de inhoud. Ben je klein, dan huur je de -van een kleiner formaat zijnde- apparatuur.
Een partij Syrah van 2010, die op hout had gelegen, kon op fles. En de witte wijn van 2013.

Fontaine des Joncs Blanc

Ik heb stokken Chardonnay, een ras dat witte druiven produceert, in mijn veld Syrah (rood) staan.
Aanplant van stokken is gereglementeerd, je ontvangt certificaten van echtheid bij de planten.
Dus op papier is het dik in orde, en kocht ik een 100 % Syrah-veld. Echter, een half jaar na de koop, toen de druiven begonnen te kleuren, werden blauwe trossen afgewisseld met witte.
Wanneer plantjes niet aanslaan bij de aanplant, vervang je ze het jaar daarop. Alleen is de vorige eigenaar daar wat vreemd mee omgesprongen. Ik vermoed dat hij van een andere aanplant Chardonnay-plantjes over had, en die heeft hij toen maar in het Syrah-veld gezet.
En zo heb ik 400 Chardonnay-stokken, die dus officieel niet bestaan, maar wel produceren, en nog van goede kwaliteit ook.

De druiven zijn twee weken eerder rijp dan de omringende Syrah. Het veroorzaakte folkloristische toestanden wanneer we een groepje druivenplukkers het veld in stuurden op zoek(!) naar de Chardonnay-stokken. Ze waren meer tijd kwijt met het zoeken naar witte druiven dan met het knippen van de trossen. Dat liep zo de spuigaten uit, dat ik twee jaar geleden met pen en papier door de rijen ging, om per rij te noteren hoeveel stokken erin stonden.
Het jaar 2013 was moeilijk wat betreft de rijping, behalve dan voor de Chardonnay, die met prachtige kleine trosjes stond te pronken.
Met een kleine ploeg gingen we het veld in. Ik met mijn schriftje en we oogsten genoeg druiven om 500 liter wijn van te maken. De vergisting verliep eveneens voorbeeldig.
Mijn partner, akelig lastig wat “lekkere witte wijn” betreft, glunderde dit jaar boven het glas…

Fontaine des Joncs

De bottelapparatuur werd gehuurd. Kurken, capsules, flessen en kartons aangekocht, etiketten gedrukt en na een paar keer heen en weer rijden stond alles in de schuur en kon de “ellende” beginnen.
Afgezien van filters die lekten (gelukkig kon ik de panne ter plekke repareren) en de etiketteermachine die op hol sloeg, ging alles van een leien dakje.
Maar dus wel elke keer een fles vastpakken, bij de vulmachine, bij de kurkenschieter, de etiketteermachine, de capsuleermachine, en dan -uiteindelijk- in een karton.
Drie dagen lang stonden we met die flessen te jongleren, ik kon even geen fles meer zien…

Daarna de administratieve ellende om wijn op transport te zetten. Wijn bevat alcohol en dat doet de regelgeving op tilt slaan. Ik heb me door een flinke papierberg moeten worstelen.
En toen was er het lang verwachte moment: een joekel van een vrachtauto kwam het dorp in rijden. Het was centimeterwerk om door de bochten te komen zonder een stuk van een muur mee te nemen.
Op de voorruit was “klompenman” te lezen en een blonde Fries, op klompen, klom uit de cabine.
Totaal niet uit evenwicht gebracht door al het manoeuvreren werden de pallets in de laadbak geladen. Ze staken iel af tegen de enorme ruimte er om heen: ik was zijn eerste klant.
“Die begint de dag goed”, dacht ik, en verwachtte het nodige gesputter wat betreft de terugweg.
Hij bleek een echte -onverstoorbare- Fries. Met een opmerking over de fraaie omgeving zette hij koers richting Friesland, voor een tweede maal met grote handigheid muren en andere obstakels omzeilend.

Karen Haanstra is wijnbouwer in Fontjoncouse, Corbières in Zuid-Frankrijk. Onder de naam “Fontaine des Joncs” produceert zij wijnen van o.a. de Syrah, Carignan en de Chardonnay-druif. De wijnen van Fontaine des Joncs zijn in beginsel alleen in Frankrijk verkrijgbaar, echter op de site van Fontaine des Joncs kunt u HIER informeren naar de verkrijgbaarheid van de wijnen in Nederland.

Ed
Reageren? Mail naar me.

Je kan ons volgen via mail, facebook, twitter of google+!

Column – Karen Haanstra – De kunst van het snoeien

Fontaine des Joncs

Karen legt jullie haarfijn uit dat snoeien in de wijngaard nog niet zo makkelijk is…

December 2013, ’t Is rustig, de wijnen rijpen in de vaten en wij gaan door met voorsnoeien en snoeien.

De Marselan, een jonge aanplant, was deze maand het eerst aan de beurt.
In oktober stond ze te pronken in haar purperrode bladerkleed. In de herfst veranderen de wijnbladeren van kleur, en dan lijkt het of zich een bontgekleurde lappendeken over het landschap heeft uitgespreid. Alleen donkerrood ontbrak daar nog in.
En nou hoorde ik dat je van rode wijnbladeren kruidenthee kunt trekken. Dus heb ik wat bladeren geoogst en gedroogd. De pot Marselan steekt prachtig af tussen het groen van potten verveine, lindebloesem, munt, citroenmelisse en tijm.
Een potje zelfgecomponeerde thee doet wonderen tegen de vermoeidheid van het voorsnoeiwerk.
Nu heb ik me bedacht, dat mochten we volgend jaar weer zo’n magere oogst hebben, ik een maand later altijd nog een ploeg druivenknippers het veld in kan sturen om de Marselan bladeren te oogsten.
Begin ik een thee-handel…

De Marselan heeft, zo jong als ze is, dikke twijgen en sommige zijn al meer dan twee meter lang. Ze is nu al klaar om “gevormd” te worden, dat wil zeggen dat we de twijg uitkiezen die de rest van haar leven de wijnstok gaat worden, waaruit de vruchtdragende twijgen ontspruiten.
Ik knip voorzichtig de twijgen los en mijn partner kiest de mooiste twijg uit en knipt de rest weg. Met een ijzerdraadje zet ik de twijg vast aan de onderste draad. Totaal 2300 stokken…
’t Is mooi werk, deze opgroeiende jeugd te vormen voor een lang en rijk leven.

Fontaine des Joncs
Daarna was mijn Syrah aan de beurt. Net als andere jaren, stond ze ons met een overdaad aan twijgen op te wachten, ondank al ons bijknippen in het voorjaar en de zomer.
Een Syrah, die groeit tussen draden, zo breken haar twijgen niet af bij harde wind. Maar deze dame heeft daarin weinig vertrouwen, elke 50 centimeter heeft ze zich eraan vastgegrepen.
Toen ik het veld kocht, was ze nog een jonge aanplant. Ik was verrukt over de twee meter hoge draden, zo hoog ging -toen- nog niemand. Vanwege mijn grote lengte een weldaad voor de rug.
Ze groeide ontstuimig, maar dat was volgens mij jeugdige overmoed. Ze zou met het ouder worden vast wel bijdraaien. En dat deed ze dus niet. En het lijkt erop, dat de Marselan dezelfde weg gaat. Honden lijken op hun bazen zeggen ze, maar ik denk dat velden dat ook doen!

Fontaine des Joncs De plek is haar vast erg naar de zin en dat wordt elk jaar beloond met een overdaad aan twijgen. Met bijsnoeien houden we haar in toom. Anders produceert ze teveel druiven, en dat gaat ten koste van de kwaliteit.
Ik heb geen spijt van de hoogte, behalve dan in de winter, wanneer ik tegen een twee meter hoog scherm van sterk verankerde twijgen aankijk.
Stukje bij stukje knip ik twijg na twijg los. En dan moet ik ook nog het hout van het jaar daarvoor, dat met een ijzerdraadje vast zit op de onderste draad, los zien te krijgen.

Het eerste jaar leek er geen einde aan te komen. Zes rijen per halve dag, en lamme armen. Veel gemopper en steeds minder zin in het werk.
Het viel me op, dat uit twijgen die niet vertikaal groeiden, een zee van een tweede generatie twijgen ontsproot, die zich ook weer hadden vastgezet. Het volgend voorjaar, bij het tussen de draden zetten van de twijgen, lette ik erop dat dat recht gebeurde. De beloning kwam die winter: minder extra loten en makkelijker knipwerk.

Fontaine des Joncs Er bestaan natuurlijk voor dit soort werk ook machines. In mijn veld komen ze niet tegen de helling op en is een andere snoeivorm nodig, willen ze niet de vruchtdragende twijg vergruizelen.
Ik heb me erbij neergelegd, dat dit eentonige werk hoort bij het krijgen van een oogst, en knip tevreden, halve meter na halve meter, kilometers lang, de twijgen van de draden los.
Het zonnetje schijnt, vogeltjes fluiten, omringt door natuurschoon, wat wil een mens nog meer?

Karen Haanstra is wijnbouwer in Fontjoncouse, Corbières in Zuid-West Frankrijk. Onder de naam “Fontaine des Joncs” produceert zij wijnen van o.a. de Syrah en Carignan-druif. De wijnen van Fontaine des Joncs zijn op dit moment alleen in Frankrijk verkrijgbaar, het wachten is op een importeur die de deuren naar de Nederlandse markt voor haar open zet…

Ed
Reageren? Mail naar me.

Je kan ons volgen via mail, facebook, twitter of google+!

Column – Karen Haanstra – Voorsnoeien

Karen Haanstra Fontaine des Joncs

Het werk in de wijngaard gaat verder, ook vlak na de oogst. Met gevaar voor eigen vingers….

November 2013, de herfst doet haar intrede, met wind en koude nachten. De bladeren dwarrelen naar beneden. De wijnstokken worden ontdaan van hun bontgekleurde kleed.
Ingepakt als voor de winter in Nederland treed ik, uitgerust met een knipmes, het veld binnen.
Toen ik me in Zuid-Frankrijk vestigde, deed ik mijn zelfgebreide truien kado aan vriendinnen, vergezeld van een “die heb ik voortaan niet meer nodig”.
Daar kwam ik snel op terug. Al zijn hier veel meer zonne-uren, ik had me verkeken op de koude nachten. We wonen op 250 meter boven zeeniveau en dat is tot halverwege de ochtend te voelen.
Daarna heeft de zon de overhand. En ’s middags -met soms 15 graden- kan de trui weer uit.

Karen Haanstra column

Ik begin in een veld Carignan. Ik snoei voor. Mijn partner snoeit de stokken vervolgens in model. Snoeien, dat bepaalt de oogst voor het volgend jaar.
Voorsnoeien, dat vergemakkelijkt het snoeiwerk. Al die twijgen zitten niet meer in de weg.
Een druivenstok bestaat uit twee delen, een onderstok (die afgestemd is op de bodemsoort) en daarop is een bovenstok geënt, het druivenras. Alleen de bovenstok draagt vrucht.
De twijgen uit de onderstok groeien dus niet. Die worden “Amerikanen” of ook wel “gourmands “(smulpapen) genoemd.

De term Amerikanen heeft niets te maken met de Franse politieke visie op hun mondiale rol.
De term grijpt terug naar eind 1900, toen een ziekte (phylloxera) de druivenstokken deed sterven. Er bestond geen remedie tegen. Velden werden gerooid en opnieuw aangepland met onderstokken die uit Amerika kwamen. Deze nazaten van uit Frankrijk afkomstige stokken waren wel bestand tegen die ziekte.
Secuur knip ik de (boven)twijgen tot 25 cm terug. Voor de zijscheuten ga ik door de knieën en knip ze glad op de stam weg. Laat je een stukje hout zitten, zelfs minder dan een centimeter, dan heb je daar volgend jaar twee Amerikanen voor in de plaats. Een weelderige variant van een liaan, die zich onder je voeten uitspreidt en in één jaar lengtes van vier meter kan bereiken.
Ik ben zo’n beetje de enige hier die tijdens het voorsnoeien door de knieën gaat. Maar met de jaren heb ik de invasie van de Amerikanen weten te beteugelen.

Fontaine des Joncs
Voorsnoeien is ouderwets geworden met de komst van de elektrische snoeischaar.
De traditionele snoeischaar houd je met beide handen vast, net als een heggenschaar.
De elektrische versie – gevoed door een kleine accu die met een centuur om het middel is gegespt- houdt je met één hand vast, waardoor je de andere hand vrij hebt voor de twijgen.
Gaat sneller, volgens de fabrikant en tijd is immers geld.
Je moet niet iets te hoog knippen, dan heb je geheid ook een vinger in het veld liggen, mocht je de speciale -met ijzer versterkte- handschoenen zijn vergeten.
En het apparaat is niet handig voor het te lijf gaan van de Amerikanen.
Mijn voorsnoeimes houd ik ook met één hand vast. En de handmatige aandrijving zorgt ervoor, dat de vingers gespaard worden.
Elke twee weken rijdt mijn partner met de tractor en vergruizel-apparaat door de rijen, en versnippert de twijgen. Die composteren daarna snel.

Zo geef je terug aan de natuur wat je haar ontnomen hebt. In mijn werk zie je dat wat je neemt, terug hoort te geven aan de natuur, wil je haar niet uitputten.
In een “wegwerp” maatschappij is de verbinding tussen het consumptieartikel en hetgeen moedertje natuur er voor aan moest leveren, onzichtbaar geworden. En staan we er vaak onvoldoende bij stil dat we vooral nemen, en heel weinig aan de natuur teruggeven…

Karen Haanstra is wijnbouwer in Fontjoncouse, Corbières in Zuid-West Frankrijk. Onder de naam “Fontaine des Joncs” produceert zij wijnen van o.a. de Syrah en Carignan-druif. De wijnen van Fontaine des Joncs zijn op dit moment alleen in Frankrijk verkrijgbaar, het wachten is op een importeur die de deuren naar de Nederlandse markt voor haar open zet…

Ed
Reageren? Mail naar me.

Je kan ons volgen via mail, facebook, twitter of google+!

Column – Karen Haanstra – een wedloop tegen het weer

Karen Haanstra

Ook een wijnboerin in de Corbiéres heeft zo haar problemen. En dan niet alleen met de wijngaard…

Het weer zit mee, het weer zit tegen: Een paar dagen zon, een paar dagen mist, een bui, en dan weer wat zon. Zenuwenweer. Warmte, dat is goed voor druiven. Vocht en warmte, daar houden schimmels van.
Begin augustus bespoten we voor de laatste keer. Zo komen er geen restanten van het product in de wijn. Maar de druiven zijn dus ook niet meer beschermd tegen aanvallen van schimmelziektes.

Normaal beginnen we half september met de oogst, dit jaar werd het begin oktober. En desondanks knipten we trossen die nog niet rijp genoeg waren. Die op de grond en niet in de emmer terechtkwamen. Wie drinkt er nou graag zure wijn?
Helaas zien we ook plekken waar schimmel kan uitbreken. En de nachten zijn te vochtig.
In alle haast lukt het een tweede plukkersploeg te vinden. Elke ploeg bestaat uit vier (sommige dagen vijf) knippers en één drager: een man met een grote korf op zijn rug die de hele dag de inhoud van vier of vijf emmers uit het veld en naar de tractor brengt. Zwaar werk, omdat onze velden tegen hellingen liggen.
Dat is ook zoiets: in Nederland worden druiven geplukt. Probeer maar eens een tros druiven van de rank te breken en u begrijpt waarom we de trossen met een soort schaartje knippen.

Fontaine des Joncs

En dan zijn er “op zijn Frans” personeelsbeslommeringen: een telefoontje ’s ochtends, dat drie van de vier nieuwkomers niet komen. Dus maar met één team gewerkt die dag. Een dag later houdt de vierde nieuwkomer -als afgesproken- op. Gelukkig wordt het weer beter: zon en minder vochtig.
We besluiten met ons oorspronkelijke team door te werken, maar dan ook in het weekend.
Onze rasta vraagt een voorschot om zijn verjaardag vieren, evenals zijn maatje, de drager.
De volgende dag verschijnt het duo drie kwartier te laat én nog onder invloed van de festiviteiten van de voorgaande avond. Mijn partner uit zijn ongenoegen in enkele krachtige zinnen, en het werk wordt hervat. De drager heeft moeite om in het ritme te komen.
De rasta is geregeld -letterlijk- het spoor bijster, vergist zich in de rijen en heeft de emmer maar halfvol wanneer wij aan legen toe zijn.

Fontaine des Joncs

Voor het eerst in zijn carrière legt mijn partner die dag een alcoholverbod op voor het middageten.
Het mocht niet baten: een kwartier te laat verschijnt het duo. De drager heeft de korf in een noodtempo op zijn rug, en excuseert zich dat de rasta maar niet wilde vertrekken. Uitleg is overbodig: De rasta zwenkt van links naar rechts door het veld. We sturen hem het veld uit vanwege een te hoog risico op ongelukken met het knipmes! De rasta beseft niet dat hij een gevaar is voor zijn eigen én onze vingers. De volgende dag verschijnt hij niet op het werk.
Twee dagen later heeft onze drager hem gelokaliseerd: temidden van vijftien daklozen en hun honden kampeert hij in zijn auto op een veld naast de vuilstort. Als menselijk afval. Hij had bij ons terug mogen komen, onder voorwaarde zijn alcohol en drugsgebruik onder controle te hebben.
Maar hij is al te verstrikt in zijn verslaving, en deelt een plek met lotgenoten voor wie de samenleving een jungle is geworden waarin ze zich niet weten te handhaven.

Fontaine des Joncs
Dag na dag was er die spanning over de kwaliteit van de druiven. De laatste dagen deden schimmelziektes hun entrée en lieten we opnieuw trossen op de grond vallen.
Half oktober hadden we de oogst in de schuur. De gisting verliep voorspoedig, en de malolactische gisting (onder andere de omzetting van zuren) kwam spontaan en op het goede moment op gang.
Het is nu afwachten, hoe de wijn zich gaat ontwikkelen.
Het was een moeilijk jaar, 2013, en het blijft onzeker: het evenwicht tussen suikers en zuren is anders dan normale jaren.

Karen Haanstra is wijnbouwer in Fontjoncouse, Corbières in Zuid-West Frankrijk. Onder de naam “Fontaine des Joncs” produceert zij wijnen van o.a. de Syrah en Carignan-druif. De wijnen van Fontaine des Joncs zijn op dit moment alleen in Frankrijk verkrijgbaar, het wachten is op een importeur die de deuren naar de Nederlandse markt voor haar open zet…

Ed
Reageren? Mail naar me.

Je kan ons volgen via mail, facebook, twitter of google+!

Column – Karen Haanstra – De oogsttijd nadert…

Karen Haanstra

Het is september in de wijngaard van Karen en de spanning stijgt. Een verhaal over wilde zwijnen en vreemde plukkers.

September, een maand dat de zenuwen op de proef worden gesteld.
September begint met een blauwe lucht en een stralende zon. De druiven rijpen goed.
En dan begint de ellende. Ondanks een afrastering van een meter hoogte, komen de wilde zwijnen de velden in.
Eén veld wordt bezocht door een klein exemplaar. Hij wrikt zich onder het gaas door, vijftien centimter is genoeg om bij de druiven te komen. Tot drie keer toe verspert mijn partner de doorgang, om vervolgens elders weer een nieuwe toegang te vinden. Dit kleintje vindt onze druiven dus bijzonder lekker.
Vervolgens is er in een ander veld een enorm zwijn die zich aan onze druiven tegoed doet. Hij stort zich over de afrastering heen, die we met geknapte draden aantreffen. De sporen duiden op een gevaarte van minstens 80 kilo.
Jagers weten hem enkele dagen later te localiseren. Het zwijn ontkomt aan de drijfjacht, maar de schrik zit er in en hij is sindsdien niet in het veld teruggekeerd.
Elke ochtend controleert mijn partner alle velden op schade en zet de stroom van de draden af. Overdag laten de zwijnen zich niet zien. Maar wel wandelaars, en die gunnen we niet een elektrocutie. En ’s avonds dus terug naar die velden, om de stroom er weer op te zetten.

aug 2013 entre fontjoncouse et durbanRR

Bleef het daar maar bij. De herfst begint haar intrede te melden. De nachten en ochtenden worden koeler, en dus minder zonne-uren om de druiven tot rijpen aan te zetten. Twee kleine buien doen de zorgen verder toenemen.
Het begin van de oogst wordt alsmaar opgeschoven in de tijd.
Om ons heen wordt geoogst, maar onze velden liggen hoger en doen dus langer over de rijping. Zenuwentijd, omdat we nog nooit zo laat begonnen met de oogst, en eind september is er meer kans op ochtendmist of regen, die een deel van de oogst kan doen mislukken.

We houden er de moed in, maar besluiten wel om het team met een extra plukker uit te breiden. Want zo krijgen we per dag meer druiven in de schuur.
Het vinden van personeel gaat hier via-via. Veel plukkers komen uit lagere lonen landen als Polen en Portugal. Franse werkelozen zijn moeilijk te krijgen: het loon wordt grotendeels gekort op hun uitkering, het werk is zwaar: dus waarom je rug vernielen voor een habbekrats, is hun redenering.
Ik weet niet wat me te wachten staat: volgens degene die deze -franse- kandidaat heeft aanbevolen, moet ik vooral niet op zijn uiterlijk afgaan. En degene die dat zegt heeft door grote alcohol inname zelf een behoorlijk verweerd uiterlijk.
Hij schijnt een doorgewinterde rasta te zijn (wat je al niet tegenkomt op het platteland), dus wil ik vooral zeker zijn dat hij niet stoned op het werk verschijnt. De alcoholist werkt voor ons als drager, en na het middagmaal kondigt de alcohollucht zijn komst aan. Eéntje die aangeschoten is en zijn maatje stoned ernaast, dat is me wat teveel op de middagen dat er stevig doorgewerkt moet worden!

aug13marselanR

De rasta-plukker heeft geen dreadlocks, het uiterlijk van een clochard, maar dan wel eentje van bijna twee meter. Hij mist aardig wat tanden. Wanneer hij praat loopt er een dun straaltje speeksel over zijn kin, en ruik ik alcohol. Zijn hond, ook al bovenmaats, een deense dog, kijkt me vriendelijk aan en laat net als zijn baas een draadje speeksel lopen.
De vertraagde reacties van de baas doen een geregelde inname van cannabis vermoeden. Hij bezweert me al jaren in de oogst te werken en dat hij dan koploper is op de andere plukkers. Omdat hij zo zijn best doet mij van zijn goede wil te overtuigen, wordt hij aangenomen, maar wel op voorwaarde dat hij stipt is aangaande de werktijden.

We hebben tot de laatste dag van de maand moeten wachten op de juiste rijpheid van de druiven….

Karen Haanstra is wijnbouwer in Fontjoncouse, Corbières in Zuid-West Frankrijk. Onder de naam “Fontaine des Joncs” produceert zij wijnen van o.a. de Syrah en Carignan-druif. De wijnen van Fontaine des Joncs zijn op dit moment alleen in Frankrijk verkrijgbaar, het wachten is op een importeur die de deuren naar de Nederlandse markt voor haar open zet…

Ed
Reageren? Mail naar me.

Je kan ons volgen via mail, facebook, twitter of google+!

Column – Karen Haanstra – even rust?

Karen Haanstra

De maand augustus in de wijngaard van Karen. Stilte voor de storm? Lees het in haar column!

Augustus, de maand van minder werken.
Begin augustus bespuiten we voor de laatste keer tegen het risico van schimmelziektes. We oogsten ruim anderhalve maand later en dan is daarvan niets terug te vinden in de wijn.
Ook stoppen we met het knippen van de uitlopers. Druiven rijpen via een proces dat in de bladeren plaatsvindt. Daarvoor moet er genoeg blad over blijven. Het weer is goed, warm en droog, alles lijkt mee te zitten om het gezin een korte vakantie te gunnen.
Maar dit jaar is het de wind die mijn plannen dwarsboomt. Om die laatste keer goed te bespuiten, moet het windstil zijn. Elke ochtend staat mijn partner op rond half vijf, om vervolgens de slaap niet te kunnen hervatten.

De weerberichten zijn weinig hoopgevend, tot de aankondiging van één windstille dag.
Die dag hoor je vanaf half vijf ’s ochtends de tractoren. Massaal wordt er de hele dag, in de brandende zon doorgewerkt. En aan mij de taak die dag een vakantiehuisje te vinden dat de volgende dag vrij is. Dat lukte. De auto wordt dezelfde avond volgeladen met forelhengels, lieslaarzen, een emmer wormen, de hondenmand en in de weinig overblijvende ruimte stouw ik linnengoed, kleding en etenswaren (omdat er geen winkels in de nabijheid zijn).

Cevennes
Waar gaat een wijnbouwer die in een omgeving woont met ongerepte natuur en in de nabijheid van de Middellandse Zee naar toe? Die gaat dus naar de bergen van het Centraal Massief, de meest dunbevolkte streek van Frankrijk, agrarisch, met een prachtige natuur.
En zonder wijnvelden, om niet teveel aan ons werk te denken.

Vader en zoon vertrekken elke ochtend naar een rivier, om forel te vangen voor het middagmaal.
De middagen zijn voor de uitstapjes, en natuurlijk worden er aldaar gesprekken aangeknoopt met collega-agrariërs. We komen dezelfde problemen tegen als in de wijnbouw.
Groter worden, mechaniseren om de arbeidskosten te drukken en daarmee de prijs concurrerend te houden tegen de buitenlandse invoer.

forellen
Er lijkt geen plaats te zijn voor de kleinschalige boer. Zijn werk is arbeidsintensiever, en door de hogere loonkosten wordt zijn kostprijs hoger. Daarbij is er in Frankrijk een strenge wetgeving op het gebied van bestrijdingsmiddelen. Ter bescherming van de gezondheid van de consument en het milieu. Maar de wettelijk toegestane producten zijn duurder en doen de kostprijs verder stijgen.

In een tijd dat de consument minder te besteden heeft, is er minder ruimte om meer voor kwaliteit te betalen. En dreigt de kleinschalige landbouw te verdwijnen.

Net als in de wijnbouw, worden kleine bedrijven opgedoekt omdat er geen opvolger is. Het inkomen is te laag om een gezin van te kunnen onderhouden.
De meeste huizen zijn vakantieverblijf geworden voor de zomermaanden.
Een handjevol veeboeren, met hun koeien en schapen, blijft het hele jaar in de kleine dorpjes.
Een veeboer, kleinschalig met zijn 40 koeien, vertelt dat hij al jaren de enige inwoner is van zijn dorp. De winters zijn koud en guur. Sneeuwval sluit zijn gezin af van de buitenwereld. “Eén keer duurde dat een maand, de enige afleiding die we hadden was de helicopter die ons proviand bracht”.
Want een boer, die blijft bij zijn vee….

Fontaine des Joncs
Vijf dagen later wacht ons bij de thuiskomst een verrassing: De eerst blauwe druiven zijn zichtbaar!
“Nog veertig dagen, en dan kan er geoogst worden”, wordt er hier gezegd.
Ruim een week later hangen er overal al blauw-paars gekleurde trossen. Misschien kunnen de wijnstokken met de aanhoudende warmte hun achterstand wat inhalen.

Karen Haanstra is wijnbouwer in Fontjoncouse, Corbières in Zuid-West Frankrijk. Onder de naam “Fontaine des Joncs” produceert zij wijnen van o.a. de Syrah en Carignan-druif. De wijnen van Fontaine des Joncs zijn op dit moment alleen in Frankrijk verkrijgbaar, het wachten is op een importeur die de deuren naar de Nederlandse markt voor haar open zet…

Ed
Reageren? Mail naar me.

Je kan ons volgen via mail, facebook, twitter of google+!

Column – Karen Haanstra – heggen knippen per kilometer

Karen Haanstra

De knipschaar is een onmisbaar stuk gereedschap in de wijngaard. Karen Haanstra uit de Corbiéres weet er alles over te vertellen.


De bloei is voorbij en de druiven groeien goed, ze zijn al zo groot als erwtjes. De snoeischaar kan weer ter hand worden genomen. Ik zie het als een vorm van landschapsbeheer.
Ongeordende rijen worden teruggeknipt tot rechte hagen, een schitterend contrast met de omringende wilde struiken van de garrigue. Tuinieren, maar dan in het groot, en dat elke twee weken. Jammer dat we er van overheidswege niet voor betaald worden…
Natuurlijk is het bloedheet op de dagen dat de heggenschaar ter hand wordt genomen. Buurman tuft uitgelaten met zijn tractor voorbij, trots toont hij de aangekoppelde, net aangeschafte installatie, waarmee machinaal en razendsnel de rijen in model worden gebracht.

Fontaine des Joncs syrah 2013
“Als ik klaar ben, kom ik nog wel even bij jou door de velden” roept hij ons overmoedig toe.
Mijn partner, en ik ook, wil niets van deze vooruitgang weten. Knip je handmatig, dan zie je tenminste hoeveel je er bij elke stok wegknipt. Zo’n grote tondeuse op de tractor, die hapt zonder enig onderscheid in de rijen.

“Onze velden zijn niet geschikt voor zo’n apparaat. Op de vlakte werkt zo’n apparaat goed, maar hier bij ons is niets vlak, bij de ene rij zit je ermee in de druiven en bij de andere rij knip je alleen de bovenkant”, zegt mijn partner richting de wegzoevende tractor.
Met rode hoofden, lamme armen en zere schouders knippen we voort, kilometer na kilometer.

Dan denk ik aan mijn overleden vader, aan de heg rondom de achtertuin van een rijtjeshuis.
Dat begon een paar dagen tevoren met de verzuchting “het wordt tijd de heg te knippen”, want natuurlijk was het die dagen te warm voor zulk werk. Eenmaal de heggenschaar ter hand, werd de heg -met timmermansoog- weer teruggebracht tot haar oorspronkelijke formaat. Acht bij acht bij acht meter, 24 meter totaal schat ik.
Het is niet dat wij -net als mijn vader- de rijen overal even breed en hoog willen hebben. Al is het wel een fraai gezicht, vind ik zelf. Het is vanwege het bespuiten en het licht ploegen.
De tractor -die maar 1,05 m. breed is- moet, zonder dat er twijgen afbreken, door de rijen kunnen rijden. De nevel die ziektes en schimmelvorming bestrijdt, moet goed verdeeld worden over de plant.
In gedachten zie ik mijn vader goedkeurend knikken, over zoveel kilometer mooi geknipte heg.
Ach, zegt mijn partner tegen collega’s: “ik knip passages, Karen is wat artistieker bezig”.

juli 2013 hegknippen RR
Twee dagen later kruisen we onze overmoedige collega. Minder uitgelaten, met een heggenschaar in de hand. Hij bleek een dag verspild te hebben aan een onuitvoerbare reparatie. Het apparaat was niet opgewassen tegen het hellende terrein. “Wij zijn bijna klaar, als je wilt, komen we nog even bij jouw in het veld”, grapt mijn partner opgewekt ter afscheid.

Een minder vrolijke gebeurtenis was het rooien van een wijnveld. Al ben ik maar een nieuwkomer vergeleken bij een partner met een leven lang in de wijnbouw, het doet me pijn om de ontwortelde stokken op de losgemaakte aarde te zien liggen. Meer dan veertig jaar gaven ze hun oogst. Wat mij betreft, nog wat meer jaren.
Maar het kon niet langer, er zat een ziekte in het hout die de vruchtzetting verstoorde, waar geen remedie voor bestaat. “Dan maar wat minder opbrengst” was geen alternatief, door de ligging was de kwaliteit hem niet naar het zin. Verkopen wil hij niet :“Ik verkwansel niet de grond van mijn voorouders”. Dus nu hebben we een braakliggend veld, maar ook de plantrechten ervan.
Met die rechten kan ik volgend jaar een klein veld met witte druiven aanplanten.
Sterven en opnieuw geboren worden. Een eeuwig wederkerende cyclus van de natuur.
Het verzoent me enigszins met het lot van dit veld…

Karen Haanstra is wijnbouwer in Fontjoncouse, Corbières in Zuid-West Frankrijk. Onder de naam “Fontaine des Joncs” produceert zij wijnen van o.a. de Syrah en Carignan-druif. De wijnen van Fontaine des Joncs zijn op dit moment alleen in Frankrijk verkrijgbaar, het wachten is op een importeur die de deuren naar de Nederlandse markt voor haar open zet…

Ed
Reageren? Mail naar me.

Je kan ons volgen via mail, facebook, twitter of google+!