Grand Cru, Cru, Premier Grand Cru, wat is dat eigenlijk?
Grand Cru, Cru, Premier Grand Cru, Cru Exeptionelle…. Tja, wat is dat eigenlijk…Cru?
Laat ik beginnen dat het gebruik van het woord ‘Cru’ de gemiddelde wijnliefhebber in totale verwarring kan brengen. Overal in de wereld wordt het woord ‘Cru’ te pas en te onpas gebruikt en niet altijd voor dezelfde situaties.
Dit artikel claimt dan ook niet allesomvattend te zijn en wellicht zal ik dingen vergeten of zal ik niet helemaal volledig zijn geweest, maar dat komt doordat het onderwerp zelf al zo verwarrend is.
De ene Cru is de andere Cru niet…!
Betekenis
Het Franse woord Cru betekent “gewas”. Grand Cru betekent dus ‘groot gewas’. Grand Cru verwijst eigenlijk naar een betere of superieure wijngaard; naar het terroir. De ligging, de bodem, het microklimaat, druivenras, snoei-methode, hoogte, afwatering, etc. Dit zijn allemaal aspecten die te maken hebben met het terroir en dus ook met de mogelijke kwaliteit van de wijngaard. Hoe beter en evenwichtiger alles is, vind je terug in de kwaliteit van de wijn of wijngaard. Hoewel de term “Cru” in heel Frankrijk wordt gebruikt, wordt deze niet altijd op dezelfde manier toegepast. Het concept wordt ook toegepast in landen zoals Duitsland, Luxemburg en Italië, zij het met subtiele verschillen en implicaties.
Grand Cru de Bordeaux
Volgens mij de oudste Cru status kan je vinden in de Bordeauxstreek. In 1855 is op verzoek van de voormalige minister van Landbouw een lijst opgesteld van de ‘BESTE WIJNEN’ van de Bordeaux.
Deze lijst bestaat uit 61 chateaux. Met de Bordeaux-lijst werd destijds alleen de linkeroever Chateaux (Médoc, Graves en Sauternes) meegenomen en de lijst is op basis van de marktprijs van destijds opgesteld en gerangschikt in vijf categorieën: Eerste (Premier) Grand Cru tot en met de Vijfde Grand Cru.
Welke chateau-domeinen daar onder vallen kan u HIER terugvinden.
Lees verder na de advertentie
Interessant detail: er is één Chateau dat van categorie is veranderd: Chateau Mouton Rothschild was tot en met 1972 een tweede Grand Cru (eerste in rij) en in 1973 heeft dit chateau de overstap gemaakt naar de Eerste (Premier) Grand Cru. “Premier je suis, Second je fus, Mouton ne change”, oftewel: Eerste ben ik, tweede was ik, Mouton verandert niet… is een tekst dat op het 1973 etiket van Chateau Mouton Rothschild is terug te lezen.
Wilt u alles lezen over Chateau Mouton Rothschild klik dan HIER.
Verwarrend is dat er maar één Chateau van de wijnstreek Graves is meegenomen in deze lijst: Chateau Haut Brion. Dit chateau kreeg de status van Eerste (Premier) Grand Cru. Voor de overige Graves-wijnen (13 stuks inclusief Chateau Haut Brion) is een aparte lijst gemaakt.
Maar het kan allemaal gekker en verwarrender met de Cru wijnen
De rechteroever is in 1855 geheel niet meegenomen in de lijst en er bestaat voor de Pomerol dan ook geen Grand Cru lijstje. Wel is er één ongeschreven koning en dat is Chateau Petrus. Niet te betalen voor de gemiddelde wijnliefhebber….
In de wijnstreek Saint-Emilion maken ze het erg bont: Twee officiële kwaliteitsclassificaties (Premier Grand Cru Classé A (waren er 2, nu 4 chateaux) en B (11 chateaux)) en de lagere Grand Cru Classe (63). Ook heb je de status Grand Cru (zonder classé) wijnen en deze classificatie is niet gelinkt aan de eerdere lijst.
Momenteel zijn er meer dan 200 chateaux in de Saint Emilion die de status Grand Cru hebben.
Lees verder na de advertentie
Tot vrij recent bestond de Premier Grand Cru Classe A uit twee chateaux: Cheval Blanc en Ausone. Vrij recentelijk zijn daarbij gekomen: Angélus en Pavie en waarschijnlijk omdat zij een hele goede marketingmachine er op hebben gezet zeggen kwade tongen. Cheval Blanc en Ausone zijn er echter niet blij mee….
Ook de zoete witte wijnen uit de Sauternes zijn meegenomen in de 1855 classificatie en de TOPwijn van de Sauternes-wijnen is natuurlijk Chateau d’Yquem.
Chateau d’Yquem mag zich Premier Cru Superieur noemen.
Daarna volgen de Premier Cru wijnen (11 chateaux) en Deuxième Cru wijnen (15 chateaux).
Cru Bourgeois de Bordeaux
De ‘lichtere’ vorm van de Cru-statuswijnen. Sinds kort (2020) is er weer een nieuw klassement van de Crus Beourgeois van kracht.
In totaal 249 chateaux die zijn ingedeeld in drie niveaus: 179 chateaux hebben de status van Cru Bourgeois gekregen, 56 Cru Bourgeois Supérieur en 14 chateaux Cru Bourgeois Exceptionnel.
De wettelijke bescherming is van kracht voor de oogstjaren 2018 tot 2022. Benieuwd naar welke chateaux dat allemaal zijn? Klik dan even naar de website van de Alliance des Crus Bourgeois du Médoc.
Cru en Premier Grand Cru in de Bourgogne
In de Bourgogne kom je geen chateaux tegen, maar meer Domaines. Heeft een chateau in de Bordeaux een aantal hectare aan wijngaard, zo kan het in de Bourgogne zo zijn dat één wijngaard meerdere eigenaren kan hebben en iedereen heeft zijn eigen perceel. Dat maakt het allemaal zeer onoverzichtelijk in de Bourgogne, want niet iedereen is een hele goede wijnproducent…
Een cru in de Bourgogne duidt een wijngaard van hoge kwaliteit aan. Deze classificaties zijn gebaseerd op observaties die begonnen met 12e-eeuwse Cisterciënzer- en Benedictijner monniken in de Côte d’Or. Elke wijngaard in Bourgogne is ingedeeld in deze hiërarchie.
De hiërarchie van de Cru wijngaarden in de Bourgogne is als volgt:
- Grand Cru
- Premier Grand Cru (lager dan de Grand Cru en een wezenlijk verschil dus met de Premier Grand Cru status in de Bordeaux)
- Villages-wijnen
- Bourgogne
Elk van de 33 Grand Crus heeft zijn eigen appellation en alleen de Pinot Noir druif of de Chardonnay druif worden binnen hun grenzen gekweekt. Zeer weinig appellations staan beide druivenrassen toe. Premier Cru wijnen zijn minder duur en hebben vaak een betere prijs/kwaliteitverhouding. Hun potentie voor veroudering op lange termijn is meestal iets minder.
Eén van de allerduurste Grand Cru wijnen uit de Bourgogne is natuurlijk Domaine de la Romanee Conti…
De wijnstreek Chablis, die ook onder de Bourgogne valt, heeft een uniek één Grand Cru-appellation die zeven wijngaarden omvat. De zeven locaties hebben een gunstige zuidwestelijke ligging die helpt de druiven te laten rijpen en kijken uit over de stad Chablis. Premier Cru is de categorie er net onder.
De Grand Cru wijngaarden van de Chablis zijn:
Les Preuses
Vaudésir
Grenouilles
Valmur
Les Clos
Blanchot
Bougros
Cru en Grand Cru wijnen in de rest van Frankrijk
Cru wijnen in de Elzas
Elzas past de term Grand Cru op dezelfde manier toe als de Bourgogne. Eenenvijftig wijngaarden zijn aangewezen als Grand Cru en wijn van die wijngaarden kan de term op het etiket plaatsen.
Er is een ongelooflijke diversiteit in Elzasser Grand Cru-wijnen door de vier druivenrassen die daar geteeld worden, de verschillende terroirs en diverse andere aspecten.
Benieuwd welke 51 wijngaarden de status Grand Cru mogen voeren? Klik dan HIER verder…
Cru de Beaujolais
Niet ver van Bourgogne ligt de Beaujolais-streek; het Franse hoofdkantoor van de Gamay druif. Daar wordt de cru niet toegepast op de wijngaarden, maar op dorpen.
Er zijn 10 dorpen die de Cru-status mogen dragen t.w.:
Chénas – 270 hectare
Côte de Brouilly – 310 hectare
Saint Amour – 320 hectare
Chiroubles – 360 hectare
Régnié – 400 hectare
Juliénas – 580 hectare
Moulin-à-vent – 660 hectare
Fleurie – 870 hectare
Morgon – 1100 hectare
Brouilly – 1300 hectare
Wijnen geproduceerd uit deze dorpen worden Cru Beaujolais genoemd.
Champagne
Net als Beaujolais, classificeert Champagne hele dorpen als bronnen voor Grand Cru of Premier Cru. De gemeenten in de Champagne zijn onderverdeeld op basis van de Échelle de Crus: Grand Cru; Premier Cru en Cru. Deze indeling bestaat al sinds 1873 en moet je zien als een soort score: Grand Cru Champagne scoort 100%; Premier Cru en Cru zitten daaronder, maar altijd met een minimum van 80%.
Deze score is o.a. gebaseerd op de geografische eigenschappen van de gemeenten en de toenmalige verkoopprijzen van de druiven. Hoe hoger de score, hoe hoger de kwaliteit van de druiven. Bij elke oogst wordt er een prijs bepaald voor de druiven.
Een wijnboer met landerijen in een van de grand cru-dorpen van Champagne ontvangt dus 100% van die prijs. Vooraanstaande cru-dorpen verdienen 90% tot 99%, terwijl de rest 80% tot 89% ontvangt. Vandaag zijn er 17 grand cru-dorpen waaronder o.a. Aÿ, Bouzy, Cramant en Oger.
Cru wijnen in Luxemburg
In Luxemburg doen ze het anders.
Men werkt hier met een 20-puntensysteem. De wijnen worden gewoonweg geproefd! Als een wijn minimaal 12 punten behaalt dan komt de wijn in aanmerking voor een Appellation Contrôle kwalificatie.
De volgende trap is de “Vin Classé”. Deze wijnen scoren tussen de 14 en 15,9 punten.
“Premier Cru” scoort tussen de 16 en 17,9 punten en de hoogste trede in deze kwaliteitstrap is de “Grand Premier Cru”. Die wijn moet meer dan 18 punten behalen.
Gesteld kan worden dat een wijn met een kwalificatie “Grand Premier Cru” is dus een kwalitatief hoge wijn! Althans, dat hebben andere wijnexperts vastgesteld.
Grand cru of cru ook in Duitsland ?
Het idee van een speciale wijngaarden die superieur zijn aan hun omgeving, reikt tot de Romeinse tijd.
Wijnpersen gevonden op herstelde archeologische vindplaatsen in de Moezel-vallei komen overeen met percelen die tegenwoordig als superieur worden geacht.
In Duitsland heeft het Verband Deutscher Prädikatsweingüter (VDP), een vereniging van Duitse elite-wijndomeinen, zijn eigen classificatiesysteem voor wijngaarden vergelijkbaar met Bourgogne.
De bovenste klasse is VDP Grosse Lage (grand cru), vervolgens VDP Erste Lage (premier cru), VDP Ortswein (dorp) en VDP Gutswein (regionaal).
Cru wijnen in Italië
In Italië streven enkele regio’s er naar crus te definiëren, maar Piemonte en Sicilië zijn bekendere voorbeelden. In Piemonte hebben Barolo en Barbaresco hun Grand Crus in kaart gebracht door geografie en die afbakeningen van de wijngaarden maken deel uit van de statuten van hun Denominazione di Origine Controllata e Garantita (DOCG’s).
Producenten in de Etna DOC van Sicilië brengen crus in kaart die verband hebben met de oude lavastromen (vruchtbare gronden), hun veranderingen in bodem en hoogte langs de flanken van de Etna. De regio is pas onlangs nieuw leven ingeblazen voor het maken van goede wijn, dus het kan enige tijd duren voordat een officiële afbakening plaatsvindt.
Ik hoop u hiermee wat meer inzicht gegeven te hebben in de wondere wereld van de cru-wijnen.
Wijngekken.nl bestaat uit wijnkenners die hun jarenlange proefervaringen en wijnopleidingen gebruiken om wijnen van wijnverkopers te recenseren voor de consument.
Dit doen wij onafhankelijk en professioneel. Publicatie volgt op de social media waar Wijngekken.nl TIENDUIZENDEN volgers heeft!
Heeft u interesse om ook uw wijnen te laten recenseren door Wijngekken.nl neem dan contact op met info@wijngekken.nl en wij nemen zo spoedig als mogelijk contact met u op.
Wijngekken…een neus voor goede wijn!