Van Lyon tot Avignon, van Syrah tot Viognier.
De hete wijnen van de Côtes du Rhône, de prachtige wijnen

Tussen Lyon en Avignon ligt de soms zeer weidse vallei van de Rhône. Van noord naar zuid telt het gebied zeker tweehonderd kilometer langs de slingerende Route Nationale, waarlangs een schitterende aaneenschakeling van oude wijndorpjes. Tweemaal bereikt de streek een wijnhoogtepunt. In het noorden van Vienne tot Valence en in het zuiden bij de poort van de Provence : Orange en Avignon. De opmerkelijkste verschillen ontstaan door de vele typen druivensoorten die hier verbouwd worden op zeer uiteenlopende bodemsoorten. In weinig streken treft men zoveel verschillende wijnen aan als hier; de Rhône lijkt van alle markten thuis.

De lekkere wijnen van de Côtes du Rhône, de prachtige wijnen die het gebied heeft, hebben in ieder geval één ding gemeen: je proeft er de zon in terug! Zó doorstoofd zijn ze. In de vallei waait de hitte traag en gedurende vele uren per dag over de rijpe trossen. De stokken staan er op granieten hellingterrassen. Om maar gelijk met een hoge wijn in huis te vallen: het topje van de Côtes du Rhône heet Côte Rôtie. Niet enkel geografisch hoog gelegen, maar meer nog geeft de Côte Rôtie kwalitatief een hooggeplaatste wijn. Het kleine district wordt gedomineerd door het dorp Ampuis, waar twee zéér beste hellingen boven het dorp uitrijzen, het zijn de Côte Blonde en de Côte Brune. De wijnen behoren tot de grootste wijnen van Frankrijk, in geur en smaak zowel in kracht als in verfijning. Omdat de Côte Rôtie ligt te roosteren in de verzengende hitte van het Rhônedal hebben de wijnen van de Syrahdruif dan ook bepaald geen vlinderlichte expressie: ze bieden veel kracht en veel smaak. De wijn is dieprood en fonkelt in het glas, is erg elegant en heeft een opmerkelijk bouquet. Helaas wordt er maar weinig van deze wijn geproduceerd.

Les belles blondes
Zuidwaarts liggen de wijngaarden van Condrieu. Hier proeft men het strakste wit uit de Rhônevallei. Van de Condrieu is vandaag de dag nog maar een schamel beetje over: veel wordt ter plekke opgedronken. Men serveert hem vol trots in de restaurants rondom Condrieu. Het is een zeldzame wijn die geurt naar bloemen en het is gemaakt van de minder bekende Viognierdruif. Condrieu is een zachte wijn die snel vrienden maakt. Van zéér voorname komaf is Chateau Grillet; die komt van de piepkleine wijngaard met eigen appellation. Dat dan de wijnprijs hoog is, zal niemand verbazen. Het chateau, een allegaartje van stoffige gebouwen, heeft een waaiervormige wijngaard, waarin de stokken zich koesteren in een optimaal klimaat. Zijn exclusieve wijn wordt merkwaardig genoeg in een bruine, slanke fles gebotteld, zoals bij Rijnse wijnen gebruikelijk is.

Majestueuze Hermitage
Rond de hoge kluizenaarsheuvel ligt het wijndistrict van Hermitage. Het centrum is de plaats Tain 1’Hermitage, waar de wijn zo’n kracht en diepgang heeft, dat hij eerst op hoge leeftijd – als het gewicht der jaren telt – begint te leven. Hij moet zeker vijf jaar rijpen aleer hij z’n donkere kleur en z’n stevige, vitale smaak krijgt en men ervan mag proeven. Maar dan is de gespierde Hermitage de meest volle rode wijn van heel Frankrijk. Als een enclave ligt de Hermitage in de uitgestrekte wijntuin van Crozes-Hermitage. Hoewel van minder allure, is dit een stevige rode wijn die zeer volwaardig door het leven gaat. Er is ook een blonde Crozes-Hermitage, een weinig gecompliceerd wijntje dat prima te drinken is. Geheel boven op de berg zingt de leeuwerik zijn hoogste lied. Het is de wijngaard Chante Alouette, die een magnifieke droge witte wijn maakt.

Inspirerend medicijn
Rondom ligt het district Saint-Joseph. De wijn ervan is bekend om zijn bijna sprankelende frisheid. Tal van lieden hebben zich vol lof uitgesproken over deze flinke wijn. Zo ook de literator Victor Hugo, wellicht om er inspiratie uit te putten ter meerdere glorie van zijn lyrisch oeuvre. De overwegend rode wijn bezit een fonkelende en diepe kleur. Het parfum is zacht en de smaak soepel. Even verderop ligt Cornas, waar de wijn roodgekleurd is en van een opmerkelijke constitutie. De Syrah druif – van oorsprong uit Perzië – heeft er een minerale zurigheid, die voor veel frisheid zorgt. Deze wijn bezit gezonde kwaliteiten en vindt ook gretig aftrek als wijnmedicijn. Naar verluidt hebben de inwoners van Cornas en ver daarbuiten zich vol enthousiasme op dit smakelijke vocht geworpen. Saint-Péray heeft zich toegelegd op zowel droge wijn als op mousserende wijnen. De laatste hebben een diepgouden kleur en worden bereid volgens de méthode champenoise.

Drie buitenbeentjes
Gaan we meer naar het Oosten dan komen we in de vallei van de Drôme. Daar ligt Die, waar een fikse hoeveelheid Clairette de Die wordt gemaakt. Deze natuurlijk bruisende, goudgele en bouqueteuze wijn gaat met z’n twaalf tot veertien procent alcohol bijna als dessertwijn door het leven. Naast deze ‘Tradition’ bestaat ook een lichtere en drogere versie, ‘Sec’. Meer zonwaarts liggen de wijngaarden van Rasteau en Beaumes de Venise met weelderig zoete dessertwijnen. Deze Rasteau en Beaumes de Venise zijn opgeklommen tot appellations – en wel de drie herkomstbenamingen die buiten het Rhônedal zelf liggen. Typerend voor alle drie zijn de druivensoorten: Muscat de Fortignan en Clairette blanche.

 

 

Côtes du Rhône, de prachtige wijnen van de Chateauneuf du Pape,Pauselijke wijnen

Orange is de poortwacht van de entree naar het zuidelijke Rhônedal. De bekendste naam hier is Chateauneuf-du-Pape. Een klein plaatsje dat volledig gedomineerd wordt door de ruïne van het eens pauselijke kasteel. Paus Johannes XXII zetelde in Avignon en droomde van een luchtig “buitenhuisje” in de wijnheuvelen. Hij liet zijn oog vallen op een naburig dorp noordelijk van Avignon en construeerde op de stokoude fundamenten van een wijnrijke heuvel zijn residentie. Later is zijn zomerpaleis – Chateauneuf-du-Pape, oftewel het nieuwe kasteel van de paus – tot tweemaal toe geruïneerd. Ons resten slechts wat schamele brokstukken. De wijn heeft de geschiedenis overleefd. De Chateauneuf-du-Pape werd zelfs één der befaamdste rode wijnen van Frankrijk, gecomponeerd uit dertien verschillende druivensoorten, die ieder de wijn iets specifieks meegeven. De Chateauneuf is steeds een dieprode en welgeschapen wijn, stevig en gloedvol, met een verbazend hoog minimumalcoholgehalte van 12,5 %. Het is wijselijk deze wijn zo’n vier a vijf jaar te laten ouderen, waarna hij zich opperbest toont. De wijnstokken groeien er veelal tussen vuistgrote keistenen, die overdag de zonnewarmte tot zich nemen om deze in de koele nachten weer naar de stokken uit te stralen. Op deze stenige bodem wint de wijn aan kracht en bouquet. Een soortgelijke gloedvolle en alcoholrijke wijn komt uit Gigondas, niet al te ver van de pauselijke zomerresidentie. Ook Gigondas is een donkerrode en gevoede wijn met een fruitvolle geur, die zich uitstekend laat bewaren. Sinds 1971 met eigen appellation.

 

En vele andere uit de Côtes du Rhône, de prachtige wijnen uit het achterland

Van povere wijnen hebben een aantal wijnboeren uit de Cotes du Ventoux het roer omgegooid, met als kroon op hun werk, dat de Cartes du Ventoux in 1971 recht kreeg op een AC. De wijngaarden liggen aan de voet van de hoog oprijzende Mont Ventoux. De wijn van de Kindborg is vooral een gezamenlijke affaire, want vrijwel alles komt uit de coöperatie. Deze maakt een prima middenklasser, met een frisse fruitneus en een ferme smaak. in 1973 werd ook Coteaux du Tricastin met een appelation begiftigd. Ook hier is de bodem met grote kiezels bedekt, waardoor de druiven goed rijpen, Tricastinwijn biedt uitstekende waar voor zijn geld. Hij is iets fragieler dan een doorsnee Rhonewijn. Van de wijnzekere heuvels uit de Cotes de Luberon in de Vaualuse komt een prettige wijn met een plezierig parfum. Naast alle wijnheerlijkheden treft men in de Rhonevallei een zee van wijnen van eenvoudiger afkomst. Veelal zijn het de gewone rode Cotes du Rhône of de iets vollere Cotes du Rhône-Villages die bij ons op tafel komen. Beide hebben recht op een appellation: de algemene AC Côtes du Rhone en de wat verhevener AC Cotes du Rhone-Villages, Wat de laatste betreft, vermeldt men vaak ook de naam van het wijndorp.

Pauselijke robe
De Chateauneuf van weleer werd gedronken uit het fust. Vele eeuwen later deed de fles wijn zijn intrede en creëerden de wijnboeren hier de handgeblazen en scheefgetrokken donkergroene fles, die nu nog wel voorkomt. Veel domeinwijnen van Chateauneuf-du-Pape dragen het pauselijk wapen op de fles, hetzij als reliëf in het glas hetzij gedrukt op het etiket, als een fraaie pauselijke robe.

Regelaars
In Chateauneuf-du-Pape staat de wieg van de Franse herkomstbenaming. Het waren Baron le Roy en een handvol vooruitstrevende wijnboeren, die zich sterk maakten voor de kwaliteitsbewaking door het systeem van herkomstbenaming in te voeren voor hun wijnregio. Zij introduceerden voorschriften ten aanzien van de te planten druivensoorten en het alcoholgehalte en bakenden een herkomstgebied af. Dit systeem zou later in heel Frankrijk worden gehanteerd.