Spanje

Spanje, van prachtige DO wijnen tot eenvoudige supermarktwijnen

Al tweeduizend jaar achtereen brengen de Spaanse wijnboeren hun oogst binnen. Dat gaat heel moeizaam, want het Spaanse land en klimaat is niet altijd zo wijnvriendelijk. Tegen de extreme verschillen in temperatuur in dit land is zelfs de wijnstok niet opgewassen. Van vroeger tot in onze tijd was de doorsnee Spaanse wijn een simpele tafelwijn, zonder veel franje, gemaakt volgens traditionele processen. Een soort tinto-uit-de-tap. Maar vooruitstrevende wijnboeren hebben veel werk verzet en het allooi en het imago van hun wijn verbeterd. Dat begon al met het opstellen van spelregeltjes. De wijnwetgeving van het Consejo Regulador de la Denominación de Origen, een onderdeel van het ministerie van landbouw, dateert uit 1972 en verbindt een waarborg van herkomst én producent aan het produkt wijn.

Denominación de Origen of de DO-garantie is het predikaat dat veelvuldig aan méér dan de helft van alle Spaanse wijnen wordt toebedeeld. Vierentwintig gebieden zijn met DO – zeg maar de Spaanse appellation contrôlée, begiftigd. Door het Consejo goedgekeurde wijnen kan men herkennen aan een garantiestrookje dat over de hele lengte van de capsule is geplakt. Naar oud gebruik verpakt men Spaanse flessen nog wel in een metalen netje, want dat ziet er netjes uit, vinden ze. Het aantal druivensoorten is goed bemand, uit wel honderd uiteenlopende typen maakt men de simpele wijnen van alledag. Een beperkt aantal rassen levert kwaliteitswijnen.

Naar Frans voorbeeld…
Toen de gevreesde druifluis in 1860 in één klap de hele oogst in Bordeaux had weggevaagd, trokken de Franse wijnbouwers de Pyreneeën over om in het gebied Rioja een nieuw bestaan op te bouwen. Maar ook Rioja bleef niet gespaard en toen de druifluis hier ook toesloeg, verdwenen de meeste Fransen weer met achterlating van hun beproefde methoden en hun kostbare eiken vaten, de barrica. Nog steeds is de wijnbouw hier op Franse leest geschoeid. In tegenstelling tot het grote aantal chateaux in Bordeaux, kent Rioja slechts een vijftigtal grote Bodega’s. In de herfst kopen zij de oogst van verschillende wijnboeren en stellen daarmee een wijn samen, die zeer constant van kwaliteit is. Sommige etiketten vermelden het aantal fustjaren, van 1º ano tot maximaal 5º ano.

Rioja
In het algemeen beschouwt men Rioja als het beste gebied voor spaanse tafelwijn. Rioja ligt in Noord-West Spanje en ontleent zijn naam aan de Rio-Oja, een zijarm van de rivier Ebro. De druiventeelt in de Ebro- vallei gaat terug tot een legaat van koning Sancho van Navarra, uit het jaar 1102.
Franse wijnbouwers brachten de Rioja internationale faam en bekendheid. Zij introduceerden indertijd hun eikenhouten fusten, hun druif Cabernet-Sauvignon en hun wijze van wijnbereiding. De wijnkaart geeft een driedeling aan voor dit gebied: Rioja Alta, Rioja Alavesa en Rioja Baja.
Rioja Alta en Rioja Alavesa liggen stroomopwaarts in een koeler klimaat. Rioja Baja is warmer gesitueerd. De controle op wijn is er streng en ook de voorschriften voor verbouw en bereiding mogen er wezen. De wijnakkers mogen met geen druppel water besproeid worden en ook het snoeien staat onder toezicht. Voorts moet Rioja zeker 11,5 % alcohol hebben, maar in het algemeen bevat de wijn een hoger alcoholpercentage.

Rioja, een driedeling
De meeste en ook de beste Rioja is rood en ontstaat uit een mengeling van Tempranillo, Garnacha, Mazuelo en Graciano. De tanninerijke Tempranillo bepaalt body en karakter. De Mazuelo en de Graciano geven de wijn een fijne zuurgraad en een uitbundig bouquet. Uit deze combinatie ontstaat Rioja. Uit Rioja Alta komen mooie en lang houdbare wijnen, die in jeugdige jaren wat aan de zure kant zijn. De onbetwiste wijnhoofdstad is Haro, waar elf bodega’s van kaliber huishouden. De wijnen uit La Rioja Alta halen in snikhete jaren wel een dosis alcohol van vijftien procent. Rioja Alavesa is het kleinste Riojagebied en ligt zonnebadend tegen de zuidkant van de Sierra de Cantabria.

Middelpunt is de stad Logrono. Hier produceert men wijnen met de minste alcohol en het meeste fruit. De wijn is licht en plezierig als een Beaujolais. Je drinkt hem ook jong en Iichtgekoeld. De Rioja Baja ligt in een Mediterraan klimaat, kompleet met bloedhete zomers en levert daarom knap zware wijnen, vol kracht maar zonder veel bouquet en finesse. Veelal worden ze gebruikt om zwakkere broeders uit andere Riojagebieden op te peppen. De langdurige rijping op fust geeft aan de Riojawijn het kenmerkende vanille-aroma van eikenhout. Witte Rioja wordt geperst uit de Malvasia, de Viura en de Ganarcho blanco, die soms een héél knappe wijn geven. Blond, geurend en fruitig. Recentelijk gebruikt men ook de Chardonnay.

Navarra en Galicië
Het DO-gebied Navarra ligt even noordelijk van Rioja. De kwaliteit komt soms heel dicht in de buurt van Rioja. De beste kwaliteit levert de invloedrijke Garnacha-druif, vooral die uit de provincie Alava. De overweldigende meerderheid bestaat evenwel uit ietwat boerse rode wijnen, niet groots maar wel betrouwbaar. De witte wijnen zijn droog, soms zelfs wat stug en bepaald niet toeschietelijk. Geheel noordwestelijk in het warme Spaanse land, juist boven Portugal, ligt de kleine wijnregio van Galicië, met een geschikt klimaat: mild en vochtig. Dit groenkleurige gebied wordt doorkliefd door de rivier Mino, die in Portugal Minho heet, de bakermat van de Vinho Verde.

In Ribero en Valdeorras groeien dan ook ware Vinhos Verdes. In hoofdzaak zijn het witte wijnen met een opvallend frisse, ‘groensmakende’ wijn, met weinig alcohol en net als zijn Portugese rivaal, licht mousserend. Vaak worden deze ‘groentjes’ onrijp geplukt. Deze wijn wordt vrieskoud gedronken.

Rueda
Dit oude wijnbouwgebied is de laatste jaren weer enorm in de belangstelling, dit dankzij snelle ontwikkelingen die zich na de toekenning van de D.O.-status in 1980 hebben voorgedaan.
Zeer uitgebreide herplanting van de inheemse druivensoorten uit het gebied, met name Verdejo, heeft geleid tot de productie van een nieuwe generatie frisse, jonge, zeer fruitige wijnen die tegenwoordig ook geouderd worden.
Dankzij roestvrijstalen vinificatie-apparatuur voor gecontroleerde vergisting van de druiven en nachtelijk machinaal oogsten maakt men hier tegenwoordig heel aantrekkelijke wijnen. Ook maakt men hier nog steeds de traditionele Spaanse sherry-achtige wijnen van Palominodruiven die geplant zijn nadat phylloxera de wijnstokken verwoestte, zoals geoxideerde rancio’s en Generoso’s, die geouderd worden onder een laag natuurlijke flor.

De D.O. Rueda ligt ongeveer 170 km ten noordwesten van Madrid. Dit vlak, maar hoog gelegen gebied met brede horizons en zachtglooiende heuvels is zeer geschikt om dit type wijn te maken. De wijngaarden zijn verdeeld over drie districten, maar de meerderheid ligt in Valladolid de twee andere districten liggen in Avila en Segovia. Het klimaat in Rueda winderig en het is een landklimaat. Dit betekent strenge winters en hete zomers. Ook komen er in dit gebied veel stormen voor. Tijdens het groeiproces hebben de druiven te maken met hete dagen en koele nachten. Dit bewaakt de frisheid in de wijn. Vooral in het voor- en naajaar komt er hier net genoeg neerslag naar beneden om de druivenstokken in hun behoefte te voorzien. In sommige jaren kampt men in Rueda met droogte en hierdoor gaat de kwaliteit naar beneden

 De belangrijke druivensoorten in de witte wijngaarden zijn Verdejo (52%) en Viura (22,5%) maar ook de Sauvignon blanc is vertegenwoordigd (7%).
Binnen de regels van de D.O. Rueda wordt tegenwoordig ook rode wijn, gemaakt van Tempranillo, Cabernet Sauvignon, Merlot en Garnacha.

Priorat
Priorat is een klein, uniek wijngebiedje met zwarte heuvels, waar al meer dan acht eeuwen krachtige en dieprode wijnen van heel goede kwaliteit gemaakt worden. Evenals in andere nieuwe gebieden in Spanje zijn de wijnen hier ook opnieuw in de belangstelling komen te staan door nieuwe technieken. Sinds die tijd hebben de wijngaarden – die aan het begin van de jaren ’80 van de vorige eeuw werden aangeplant met zowel Franse als inheemse druivensoorten. Tegenwoordig hebben deze wijnen een zeer goede reputatie en dat niet alleen in Spanje maar ook internationaal. De kwaliteit van de wijnen, zowel de traditionele – als de nieuwe soorten, is gebaseerd op het unieke microklimaat en de unieke bodem.
Op 6 juli 2009 werd de D.O. gepromoveerd naar D.O.Ca (Denominación de Origen Calificada, ofwel Gekwalificeerde Herkomstbenaming), een hogere categorie die gereserveerd is voor wijnen die gedurende een langere periode een bewezen consistentie en kwaliteit hebben laten zien.
Aan het eind van de 19e eeuw verwoestte de phylloxera de wijngaarden, die herplant werden met amandel-, hazelnoot- en olijfbomen. De gehele wijnbouw werd bijna stilgelegd en pas in de jaren ’50 van de vorige eeuw begon men met herplanten met als doel wijnen van de hoogste kwaliteit te gaan maken. Van 1985 tot 1995 liet de D.O. alle bulktransport tegenhouden om zich alleen te concentreren op hoogkwalitatieve gebottelde wijnen.

Priorat ligt in het district (‘comarca’) El Priorat, in zuidelijk Tarragona. Dit is een gebied dat gekenmerkt wordt door zijn zwarte leistenen bodem. De hoogste top van de bergen, die van elkaar gescheiden worden door de rivierdalen van de Siurana en Montsant, is 1124 meter hoog. De wijngaarden liggen verspreid over elf dorpjes in het dal en liggen in terrasvorm tegen de bergen aan of zijn aangeplant op steile hellingen, die in hoogte variëren van 100 tot 700 meter.
Het gebied is vulkanisch van oorsprong, wat ervoor zorgt dat de bodem zijn unieke kenmerken krijgt.
De klassieke druivensoort van Priorat is de Garnacha Tinta, die in de oudste wijngaarden gevonden kan worden. Daarnaast vindt men de druivensoorten: Garnacha Peluda, Cariñena, Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah en Cabernet. Er zijn drie toegestane witte druivensoorten – Garnacha Blanca, Macabeo Pedro Ximénez en Chenin Blanc.

Na het persen vindt de eerste gisting plaats op roestvrij staal bij een temperatuur van 25°C, gevolgd door een malolactische gisting. Als de wijn klaar is, wordt deze overgeheveld naar Amerikaans of Frans eiken vaten van 300 liter om 6 tot 24 maanden te rijpen voordat ze gebotteld gaat worden. De Gran Reserva’s worden vijf jaar op fles bewaard voordat ze worden vrijgegeven, maar zullen de volgende 25 jaar steeds beter worden.
In de nieuwe bodega’s worden de druivensoorten ongeperst vergist in moderne roestvrijstalen tanks, resulterend in wijnen van zorgvuldig uitgebalanceerde blends van Franse druivensoorten, die zeer complex van aard zijn. Deze wijnen spenderen tenminste 2 jaar op eikenhouten vaten voordat ze gebotteld worden.
Crianza’s moeten een jaar op eikenhouten vaten liggen en nog een jaar op fles. Reserva’s moeten een jaar op eikenhouten vaten liggen en twee jaar op fles, en Gran Reserva’s spenderen twee jaar in eikenhouten vaten en drie jaar op fles.
Zowel de witte – als de rosé wijn worden met behulp van temperatuurbeheersing in roestvrijstalen tanks vergist. De meerderheid van de wijnmakerijen gebruikt geen malolactische gisting bij deze wijnen.

Sherry
De wijngaarden van de sherrystreek liggen zeer riant, diep in Andalusië. In een weids glooiend en stil landschap én in een verrukkelijk klimaat. We bevinden ons in het zuiden van Spanje, even boven de Golf van Cadiz. Sherry kan alleen hier worden gemaakt, in het gebied rond Jerez de la Frontera, het oude van sherry doordrongen stadje, dat zijn naam gaf aan de sherry.

Sherry immers is een Engelse verbastering van Jerez (spreekt uit : geerez). Naast Jerez zijn zeker ook Sanlucar de Barrameda en Puerto de Santa Maria van betekenis.
Het warme klimaat ter plekke wordt in toom gehouden door een altijd aanwezige frisse zeebries. De meest karakteristieke druif voor sherry is de Palomino blanco. Deze kan een zeer blanke en strakdroge wijn geven. Een bijrol speelt de druif Pedro Ximénez, een muskaatachtige soort, die sommige sherryvarianten hun zoetje geeft. Deze druiven worden korte tijd in de gloeiende zon uitgespreid op matten van espartogras, om het zoetgehalte te verhogen.

Het geheim van flor
Is het druivensap tot wijn geworden, dan komt er een bepaalde grijswitte schimmellaag op de wijn, de flor, die de wijn tot sherry maakt. Flor is een gistkiem die vrijwel alleen hier in Andalusië spontaan ontstaat. Deze flor vormt zich aan het oppervlak van de wijn, sluit de vloeistof af en geeft de wijn een goudgele kleur en zijn uitgesproken nootachtige smaak, die typisch sherry’s is. Zonder flor wordt sherry Oloroso. Flor komt slechts op enkele plaatsen in de wereld voor.

Het solerasysteem
De bodega’s lijken statige bovengrondse tempels waarin de lange rijen eikenhouten vaten liggen, in serene rust en luchtig beschermd tegen de verzengende hitte van de zon. De fusten liggen in vier, soms vijf lagen op elkaar gestapeld, met steeds de wijn van de oudste oogst in de onderste vaten. Elk vat is slechts voor een deel gevuld. Van tijd tot tijd worden de vaten bijgevuld met dezelfde wijn van iets jongere leeftijd, uit de hogergelegen vaten.

Een neus voor goede wijn. Wijn – Proefnotities – Wijnnieuws

GRATIS NIEUWSMAIL


Meld je aan voor de GRATIS nieuwsmail en ontvang wekelijks de leukste wijn berichten in je mailbox

Wil je op de hoogte blijven van al het wijnnieuws, de eerlijke WijnGekken Proefnotities en alle leukigheden in de wijnwereld. Meld je dus dan aan voor de gratis WijnGekken NieuwsMail

Dus klik dan snel naar NieuwsMail en meld je aan!!!

Dit zal sluiten in 15 seconden